Rut

Muhtin gávpoga namma Israela lulágeahčen lei Betlehem.
Namma mearkkaša “Láibeviessu”.
Muhto dál váillui sis láibi.
Bealddut Betlehema birra ledje goikasat ja buollán.
Olbmot nelgo.

Noomi, su isit ja sudno guokte bártni leigga fárren ránnáriikii, Moabii.
Doppe lei ollu gordni.
Sii orro Moabis logi jagi, ja de jápme dievddut.
Dušše Noomi bázii, oktan iežas guvttiin manjiin
geaid birgema son ii nagodan fuolahit.
«Mun vuolggán ruovttoluotta,
mun háliidan jápmit iežan eatnamis», dajai son,
muhto su mannji Rut čuovui su.

«Gosa don manat, dohko manan munge.
Du álbmot lea mu álbmot.
Du Ipmil lea mu Ipmil», dajai Rut.

Olbmot čoagganedje gávpotpoartta lusa go Noomi bođii.
Son dajai: «Rikkisin mun vulgen dáppe,
guorosgieđaid mun boađán fas ruovttoluotta.»
Muhto Rut lei dakka su maŋis,
olgoriikaolmmoš geas ledje guokte veahkkás gieđa.
«Mun manan čoaggit gordneoivviid bealddus», dajai Rut iežas vuotnámii.
«Mis gefiin lea lohpi dan dahkat.»

Son bođii Boasa beldui,
riggámus olmmái Betlehemas.
Son oinnii su čáhppes vuovttaid čuovgame.
Son diđii man buorre son lei vuotnámiinnis,
vaikko ieš lei amas olmmoš.
Son divttii iežas bargiid mieleavttus massit gordneoivviid,
vai Rutii lei olu čoaggimuš.
Son attii nu olu láibbi Rutii borrat
ahte das bázii doarvái Noomii maid.
Son čokkii gordneoivviid Boasa luhtte olles čavčča.
«Iigo dus livčče dál áigi náitalit?»
dajai vuoni, ja Rut ruvssodii.
«Odneeahket leat gordneráidnensajis čakčadoalut.
Basat dál, vuoiddat iežat, čiŋat čábbámus čiŋaiguin,
ja vellet Boasa lahka dán ija.»
Rut dagai nu movt bivdojuvvui dahkat.

Boas lei das. Son borai ja jugai ja šattai hui buoremillii.
De son velledii gordnečoma gurrii.
Rut anii čalmmis gosa Boas velledii.
Seavdnjadin son njágai su lusa,
loktii eret gokčasa su julggiid alde ja velledii dasa.

Go Boas gullái ja jearai
gii dat lei, vástidii Rut:
«Govčča mu iežat biktasiin,
dannego don lea mu lonisteaddji!»

Son doalai vuoiŋŋahaga ja guldalii.
Boasa jietna lei linis.
«Mus ii leat vuosttašriekti duinna náitalit,
dus lea okta lagat lonisteaddji go mun.
Muhto gal mun ordnen dien du ovddas.
Leage oadjebas, gal don oaččut lonisteaddji!»

Nuppe beaivvi manai son lonisteaddji lusa.
Boas illosii go lonisteaddji dajai ahte ii háliidan
Ruta alccesis eamidin, go dalle livčče dat mánát
mat sus dál ledje, oažžut unnit árbbi su maŋis.
Muhto Boas háliidii áinnas Ruta,
ja son náitalii suinna. Soai oaččuiga bártni ja su namma šattai Obed.
Rut válddii bártnáža sallásis ja bijai
su várrogasat Noomi askái.

«Don galggat leat su eadni, son galgá atnit dus fuola»,
dajai son, ja Noomii moddjái bealjis bealljái.
Buot ránnaáhkut bohte ja spežžo gieđaid:
«Diet du mannji gal lea oba hárvves olmmoš,
su árvu lea dutnje eanet go čieža bártnis livčče!»

Go Obed rávásnuvai, oaččui son bártni Isaia,
ja go son šattai ollesolmmožin, oaččui son bártni Davida,
gonagas Davida, dan stuorámus gonagasa Israelis.
Su máttaráhkku lei sisafárrejeaddji nisson.

Loga muitalusa Biibbalis

1Dan áigge go duopmárat ráđđejedje Israela, de šattai oktii nealgi eatnamii. Muhtin olmmái vulggii dalle Betlehemis Judas áhkáinis ja guvttiin bártniinis ja manai ássat vierisin Moaba eatnamii. 2Olbmá namma lei Elimelek, su áhká namma Noomi ja sudno bártni guoktá namat Mahlon ja Kiljon, ja sii ledje efratlaččat Betlehemis Judas eret. Sii bohte Moabii ja ásse dohko vierisin. 3De jámii Elimelek, Noomi boadnji, ja Noomi bázii okto bártnis guoktáin. 4Bártnit válddiiga moablaš áhkáid; nuppi namma lei Orpa ja nuppigis Rut. Go sii ledje ássan doppe logenáre jagi, 5de jámiiga maiddái Mahlon ja Kiljon, ja nu Noomi bázii áibbas okto boatnjis ja bártnis guoktá maŋŋelii. 6Noomi mearridii vuolgit oktan manjis guoktáin ruoktot Moaba eatnamis, son oainnat lei gullan ahte Hearrá lei atnán fuola iežas álbmogis ja addán dasa láibbi. 7Go son vulggii dan báikkis gos lei ássan, de su manji guovttos vulggiiga suinna. Muhto go sii ledje mátkkis Juda eatnamii, 8de Noomi dajai manjis guoktái: “Máhcci ruoktot, iešgoabbáge eatnis vissui. Vare Hearrá árkkálmasttášii dudno, nugo doaige leahppi árkkálmastán jábmiideamet ja mu. 9Vare Hearrá attášii dudnuide goabbáige boatnji ja ruovttu oadjebasvuođa.” Son cummistii sudno, muhto soai čirruiga 10ja dajaiga: “Ii nu, moai dáhtto mannat duinna du álbmoga lusa.” 11Muhto Noomi dajai: “Máhcci ruoktot, nieiddažiiddán! Manne doai boađášeidde muinna? Inhan mun šat sáhte riegádahttit bártniid dudnuide boadnjin. 12Vuolgi, máhcci ruoktot, nieiddažiiddán! Mun lean ilá boaris šaddat guđege olbmá áhkkán. Ja vaikko jurddašivččenge ahte mus lea doaivu, ja vaikko mus velá otná ija livččii boadnji ja riegádahtášin bártniid, 13de vuorddášeiddego doai dassážii go dat šaddet stuorisin? Sáhtášeidde go eallit nu guhká náitalkeahttá? Eahppi, nieiddažiiddán! Mu oassi lea sakka bahččageabbo go dudno, dasgo Hearrá giehta lea časkán mu.” 14Dalle soai čieruiga vel bahččageappot. Viimmat Orpa dagai earrodearvvuođaid ja cummistii vuotnámis, muhto Rut ii dáhtton earránit Noomis. 15Dalle Noomi dajai: “Nugo don oainnát, de du gálojeatni máhccá iežas álbmoga ja iežas ipmila lusa. Máhca donnai gálojeniinat ruoktot!” 16Muhto Rut dajai: “Ale bágge mu earránit dus ja máhccat ruoktot. Gosa don manat, de dohko manan munge, ja gosa don ásat, de dohko ásan munge. Du álbmot lea mu álbmot, ja du Ipmil lea mu Ipmil. 17Gosa don jámát, de dohko munge dáhtun jápmit, ja dohko mun dáhtun hávdáduvvot. Hearrá ráŋggáštehkos mu dál ja álo, juos mihkkege eará go jápmin earuha mu dus.” 18Go Noomi ipmirdii ahte Rut lei nannosit mearridan vuolgit suinna, de son ii šat hállan das. 19Soai jođiiga fárrolaga dassážii go bođiiga Betlehemii. Go soai leigga joavdan dohko, de šattai gávpogis eallin, ja gávpoga nissonat dadje: “Dathan lea Noomi!” 20Muhto Noomi dajai sidjiide: “Allet gohčo mu Noomin, muhto baicce Maran, dasgo Buotveagalaš lea dahkan mu eallima bahčan. 21Mun vulgen dáppe rikkisin, muhto Hearrá diktá mu máhccat guoros gieđaid. Manne dii gohčodehpet mu Noomin, go Hearrá lea duođaštan mu vuostá, go Buotveagalaš lea diktán geavvat munnje bahás?” 22Nu Noomi máhcai Moabis, ja suinna su mannji, moablaš Rut. Soai bođiiga Betlehemii aiddo go bivgerádjan lei álgimin. 1Noomis lei boatnjis Elimeleka bealde fuolki, jábálaš ja fámolaš olmmái gean namma lei Boas. 2Muhtin beaivvi Rut dajai Noomii: “Mun dáhtošin mannat beldui čoaggit gordneoivviid, juos muhtin suovvá dan munnje.” Noomi vástidii: “Mana fal, nieiddažan.” 3Rut manai ja čoaggigođii gordneoivviid ládjoolbmuid maŋis. Bealdu deaivvai gullat Boasii, Elimeleka fuolkái. 4Maiddái Boas bođii Betlehemis ja dajai ládjoolbmuide: “Hearrá lehkos dinguin!” Sii vástidedje: “Hearrá buressivdnidehkos du!” 5Boas jearai ládjoolbmuid njunušolbmás: “Gii lea duot nieida?” 6Njunušolmmái vástidii: “Dat lea dat moablaš nisson gii bođii deike Noomiin Moaba eatnamis. 7Son jearai lobi beassat čoaggit gordneoivviid ládjoolbmuid maŋis, ja son lea bargan iđida rájes gitta dássážii. Dušše oanehis bottoža son lea vuoiŋŋastan viesus.” 8Dalle Boas dajai Rutii: “Gula, nieiddažan! Ale mana eará beldui čoaggit gordneoivviid, oro baicca dás ja biso mu bálvaleaddjinissoniid mielde. 9Geahča gokko mu olbmát láddjejit, ja mana sin maŋis. Mun lean gieldán iežan olbmuid duohtadeames du, ja jos don goikagoađát, de mana lihtiid lusa ja juga dain maid nuorra olbmát goivot.” 10Dalle Rut čippostii, gopmirdii eatnamii muođuid ja dajai: “Mo don sáhtát leat munnje nu buorre ja atnit mus fuola, vaikko mun lean vierroeatnama olmmoš?” 11Boas vástidii sutnje: “Munnje lea muitaluvvon man buorre don leat leamaš vuotnámasat das maŋŋil go du boadnji jámii, ja mo don guđđet áhčát ja eatnát ja iežat eatnama ja vulget dakkár álbmoga lusa maid it dovdan ovdal. 12Vare Hearrá bálkkašivččii dutnje dan maid leat dahkan, vare Hearrá, Israela Ipmil, mávssášii dutnje dievas bálkká, go leat boahtán ohcat suoji su soajáid vuolde.” 13Rut vástidii: “Don leat munnje hui buorre, hearrán. Don leat jeđđen ja arvvosmahttán mu, vaikko mun in leat ovttage du bálvaleaddjinissona veardásaš.” 14Go šattai borranáigi, de Boas dajai Rutii: “Boađe deike boradit ja buonjos láibebihtát ettetviinnis.” Rut čohkánii ládjoolbmuid báldii, ja Boas attii sutnje gordojuvvon gortniid. Rut gallánii, ja gortnit ledje liiggásge. 15Go son fas lei vuolgaleamen čoaggit, de Boas dajai olbmuidasas: “Diktet su čoaggit maiddái gordnegihpuid gaskkas. Ehpet oaččo vuorjat su. 16Guođestehket vel gihpuin muhtun gordneoivviid, vai son beassá čoaggit daid, alletge bealkke su.” 17Rut čokkii gordneoivviid gitta eahkeda rádjái. Go son lei cápmán daid gordneoivviid maid lei čoaggán, de son fidnii efa veardde bivggi. 18Daid son de guttii gávpogii. Son čájehii vuotnámasas man ollu lei čoaggán, ja attii sutnje vel daid gortniid mat ledje báhcán liiggás. 19Vuoni jearai sus: “Gos don leat čoaggán odne, gos leat bargan? Buressivdniduvvon dat gii lea atnán dus fuola!” Rut muitalii vuotnámasas gos lei leamaš, ja dajai: “Dan olbmá namma gean luhtte mun odne bargen, lea Boas.” 20Noomi dajai mannjásis: “Vare su buressivdnidivččii Hearrá, guhte oskkáldasvuođastis ii leat hilgon ii elliid iige jábmiid.” Son dajai vel: “Dát olmmái lea munno lagas fuolki, son lea okta munno lonisteddjiin.” 21Rut muitalii: “Boas dajai vel munnje ahte mun galggan bissut su olbmuid mielde, dassážii go lájut leat nohkan.” 22Noomi dajai mannjásis Rutii: “Lea buorre, nieiddažan, ahte don beasat leat su bálvaleaddjinissoniid mielde, go eará bealddus sáhttet muhtimat meannudit fasttit du vuostá.” 23Rut bisui Boasa bálvaleaddjinissoniid mielde ja čokkii gordneoivviid oppa bivgerádjama ja nisorádjama áigge, ja son ásai vuotnámis geahčen. 1Noomi, Ruta vuoni, dajai mannjásis: “Nieiddažan, mun dáhtošin du beassat oadjebas ja buori dillái. 2Munnoshan lea fuolkáme Boas gean bálvaleaddjinissoniid mielde don leat leamaš. Otná eahkeda son suohppu bivggiid gordneráidnensajis. 3Basat dál ja vuoidda iežat oljjuin, čiŋat ja mana gordneráidnensadjái, muhto ale oainnáhala dan olbmái, ovdal go son lea geargan borramis ja juhkamis. 4Geahča gosa son velleda, mana su lusa, leahkas gokčasa su julggiid geahčen ja vellet dasa. Son dadjá dasto maid galggat dahkat.” 5Rut dajai: “Mun dagan nugo don gohčut.” 6Son manai gordneráidnensadjái ja dagai aiddo nu go su vuoni lei gohččon. 7Go Boas lei borran ja juhkan, de son velledii buori mielas gordnegubá geahčái. Rut bođii dohko suolggaid, leahkastii Boasa gokčasa julggiid geahčen ja velledii dasa. 8Gaskaija áigge Boas healkkehii, ráivvui ja de áicái ahte su julggiid geahčen veallái nisson. 9Son jearai: “Gii don leat?” Rut vástidii: “Mun lean Rut, du bálvaleaddjinisson. Lebbe iežat gokčasa bálvaleaddjinissonat ala, donhan leat mu lonisteaddji.” 10Boas celkkii: “Hearrá buressivdnidehkos du, nieiddažan! Don čájehat dál velá stuorit oskkáldasvuođa go ovdal, go it leat ozadan nuorra olbmáid, it gefiid itge riggáid. 11Ale bala, nieiddažan. Mun dagan dutnje buot maid don siđat. Buohkat dán gávpogis dihtet ahte don leat gutnálaš nisson. 12Lea duohta ahte mun lean du lonisteaddji, muhto dattetge lea velá okta lagat lonisteaddji go mun. 13Oro dás ija. Jos dat nubbi olmmái lonista du ihttin, de lonistehkos, muhto jos son ii dáhto lonistit du, de mun lonistan du, nu duohta go Hearrá eallá! Veallá dies iđida rádjái!” 14Rut veallái Boasa julggiid geahčen iđida rádjái, muhto son lihkai ovdal go geange sáhtii čuovggahit. Boas ii dáhtton ovttage diehtit ahte nisson lei fitnan gordneráidnensajis. 15Son gohčui Ruta váldit liinnis ja doallat dan leabbut. Rut dagai nu, ja Boas mihtidii dasa guhtta mihtu bivggiid ja bijai daid sutnje gurpin. Dasto Boas vulggii gávpogii. 16Go Rut bođii ruoktot, de su vuoni jearai: “Mo de geavai, nieiddažan?” Rut muitalii buot maid olmmái lei lohkan sutnje, 17ja dajai vel: “Dán guhtta mihtu bivggiid son attii munnje, danin go son ii dáhtton mu boahtit guoros gieđaid vuotnáman lusa.” 18Dalle Noomi dajai: “Vuordde dal mášus, nieiddažan, dassážii go oainnát mo geavvá. Dát olmmái ii vuoiŋŋas ovdal go son otnánaga lea ordnen visot.” 1Boas manai gávpoga portii ja čohkánii dohko. Go son oinnii lonisteaddji gean son lei namahan, mannamin dakko meattá, de son dajai: “Boađe deike, ustiban, čohkán dása”, ja olmmái čohkánii. 2Dasto Boas vieččai dasa lohkása gávpoga vuorrasiin ja bivddii singe čohkánit. Go sii ledje čohkánan, 3de Boas dajai lonisteaddjái: “Noomi gii lea máhccan Moabis, áigu vuovdit dan eananbihtá mii gulai fuolkáseame Elimelekii. 4Mun dáhtton muitalit dán dutnje dáid olbmuid ja gávpoga vuorrasiid gullut. Lonis dan eananbihtá jos dáhtut, muhto jos it dáhto, de muital munnje, danin go lonistanvuoigatvuohta gullá ovddimustá dutnje, muhto du maŋis dat gullá munnje.” Olmmái vástidii: “Mun lonistan dan.” 5De Boas dajai: “Dan beaivvi go don oamastat eatnama Noomis, de don oamastat maiddái moablaš Ruta, Noomi bártni leaskka, vai oamehasa namma bisuhuvvo su opmodagas.” 6De lonisteaddji dajai: “Dalle mun in sáhte lonistit dan alccesan, danin go dat livččii vahágin mu iežan opmodahkii. Lonis don mu lonistepmoša, danin go mun in sáhte dan dahkat.” 7Israelis lei dovle vierrun lonistettiin dahje lonuhettiin nannet ášši nu ahte nubbi nuolai gápmagis ja attii dan nubbái duođaštussan. 8Go lonisteaddji dajai Boasii: “Lonis don mu linistepmoša,” de son nuolai gápmagis. 9Dalle Boas dajai vuorrasiidda ja buot earáide geat ledje das: “Dii lehpet odne dan duođašteaddjin ahte mun oamastan Noomis buot mii gulai Elimelekii, Kiljonii ja Mahlonii. 10Mun oamastan maiddái moablaš Ruta, Mahlona áhká, vai oamehasa namma bisuhuvvo su opmodagas iige sihkkojuvvo su sogas iige su gávpogis. Dii lehpet odne dan duođašteaddjin.” 11Ja vuorrasat ja buot earát geat ledje das, dadje: “Mii leat duođašteaddjin. Vare Hearrá dagašii dán nissona gii boahtá du vissui, Rakela ja Lea láhkásažžan, dan guoktá geat ráhkadeigga Israela viesu. Leage fámolaš Efratas, divtte namat beaggit Betlehemis! 12Vare Hearrá attášii dutnje dán nissona bokte seammá stuorra náli go son atti Peresii, gean Tamar riegádahtii Judai.” 13Boas válddii Ruta áhkkán ja veallái suinna. Hearrá divttii Ruta šaddat áhpeheapmin, ja son riegádahtii bártni. 14Nissonat celke Noomii: “Máidnojuvvon lehkos Hearrá guhte lea addán dutnje lonisteaddji. Son šaddá beakkálmassan Israelis. 15Son arvvosmahttá du ja atná dus fuola go šattat boarisin. Su lea riegádahttán du mannji gii ráhkista du ja lea dutnje buoret go čieža bártni.” 16Noomi válddii máná askásis, ja son dat divššui su. 17Ránnjánissonat adde mánnái nama ja dadje: “Noomi lea ožžon bártni!” Sii gohčodedje su Obedin, ja Obed lei Isaja áhčči, ja Isai Davida áhčči. 18Dát lea Peresa sohkalogahallan: Peresii riegádii Hesron, 19Hesronii riegádii Ram, Ramii riegádii Amminadab, 20Amminadabii riegádii Nahšon, Nahšonii riegádii Salma, 21Salmai riegádii Boas, Boasii riegádii Obed, 22Obedii riegádii Isai, ja Isajii riegádii David.

Les i nettbibelen